Teatr im. Aleksandra Sewruka

We wrześniu 1945 roku przybył do Elbląga przedwojenny aktor lwowski, Bronisław Romaniszyn. Z jego inicjatywy powstał aktorski zespół amatorski.10 listopada 1945 roku ukazały się pierwsze afisze teatralne w wolnym Elblągu oraz miała miejsce pierwsza premiera pt. “Chłopak z Solca” na scenie nieistniejącej już restauracji “Adria”. Zespół jako Teatr Miejski prezentował swoje programy i spektakle w Elblągu, ale także w Pasłęku, Morągu, Tolkmicku i Malborku. Ta amatorsko- profesjonalna grupa zyskała sobie sympatię i wypracowała własna publiczność. Zawieszenie działalności nastąpiło wiosną 1950 roku, bowiem amatorzy nie wytrzymali konkurencji ze scena zawodową olsztyńskiego Teatru im. Stefana Jaracza, który wystawiał swe spektakle w Elblągu od jesieni 1949 roku.

Na inaugurację 26 września 1949 r. wystawiono “Pana Jowialskiego” Aleksandra Hrabiego Fredry w reżyserii Władysława Stomy, ze wspaniałą kreacją Ludwika Solskiego. Przedstawienie zrealizowano w sali gimnastycznej szkoły przy ulicy Agrykola, gdzie obecnie mieści się Gimnazjum nr 5. Teatr profesjonalny szybko zadomowił się w naszym mieście, z czasem otwierając stałą scenę filialną. Choć premiera i kolejne spektakle odbywały się w warunkach niemal spartańskich, publiczność elbląska przyjęła je entuzjastycznie, uznając otwarcie sceny zawodowej za nobilitację kulturalną miasta. Nad wyraz spontaniczne reakcje publiczności, owacje na stojąco i stuprocentowa frekwencja na widowni, dowodziły prawdziwego głodu sztuki scenicznej.

Momentem, który znacząco zaważył na rozwoju elbląskiej sceny i życia teatralnego w naszym mieście, było oddanie do użytku w dniu 18 czerwca 1966 roku nowej siedziby teatru w gmachu Elbląskiego Domu Kultury. Nowy obiekt teatralny dzięki swemu położeniu w centrum miasta, znakomitej funkcjonalności, estetyce i przestrzenności, w dużym stopniu przyciągał publiczność. Elbląska współpraca z olsztyńską sceną Teatru im. S. Jaracza wnosił nowe jakości artystyczne w życie miasta.

Rozbrat Olsztyna z Elblągiem nastąpił w wyniku inicjatyw samego zespołu olsztyńskiego Teatru im. S. Jaracza Olsztyn-Elbląg. Decyzja ta zbiegła się z wprowadzeniem nowego podziału administracyjnego w kraju, który przyniósł Elblągowi status miasta wojewódzkiego. Władze miasta wiosną 1975 roku wystąpiły do władz wojewódzkich w Gdańsku z wnioskiem o powołanie w Elblągu samodzielnego przedsiębiorstwa pod nazwą Teatr Dramatyczny. Decyzję o powołaniu teatru podpisał wojewoda gdański 28 maja 1975 roku, a więc nieomal w przeddzień powstania województwa elbląskiego.

Pierwszym dyrektorem i kierownikiem artystycznym Teatru Dramatycznego w Elblągu został Jacek Gruca (od 1975 r.) zaś stanowisko jego zastępcy przyjął Henryk Majcherek. Najważniejszym zadaniem pierwszego kierownictwa teatru było skompletowanie zespołu aktorskiego i technicznego. Jesień 1975 r. więc upłynęła na organizowaniu zespołu teatru, jednakże w tym okresie teatr działał. Pierwszym przedstawieniem nowego zespołu, ale jeszcze z kilkoma aktorami „z zewnątrz”, były “Damy i Huzary” Aleksandra hrabiego Fredry, wystawione w dniu Międzynarodowego Dania Teatru 27 marca 1976 roku. Oficjalne otwarcie Teatru Dramatycznego w Elblągu odbyło się 13 listopada 1976 roku, uświetnione premierą spektaklu “Balladyna” Juliusza Słowackiego w reżyserii Jacka Grucy.

6 grudnia 2007 nastąpiło uroczyste nadanie imienia i zmiana nazwy Teatru. Patronem Teatru został aktor, reżyser i pedagog Aleksander Sewruk, wieloletni dyrektor Teatru im. S. Jaracza Olsztyn – Elbląg, zasłużony dla elbląskiego życia teatralnego, a dotychczasowy Teatr Dramatyczny zmienił nazwę na Teatr im. Aleksandra Sewruka w Elblągu. Uroczystość uświetniła premiera “Opowieści wigilijnej” Charlesa Dickensa w reżyserii Czesława Sieńko.

W trzeciej dekadzie marca 1985 roku odbyła się 1. Elbląska Wiosna Teatralna – wydarzenie artystyczne o zasięgu ogólnopolskim, którego organizacją zajął się dyrektor Stanisław Tym. Niestety po sześciu edycjach tego jakże ważnego dla kultury Elbląga przedsięwzięcia, zaniechano dalszych realizacji. Dopiero w kwietniu 2008 roku, z inicjatywy obecnego dyrektora Teatru Mirosława Siedlera, wrócono do organizacji tej imprezy – odbyła się 7. Elbląska Wiosna Teatralna „Reaktywacja”. Prezentacje Elbląskiej Wiosny Teatralnej są kontynuowane, a w 2017 roku odbyła się już 16 jej edycja. Interesującą i bardzo dobrze przyjętą inicjatywą było wyjście Teatru do widza w ramach „Warmińsko-Mazurskich Spotkań z Teatrem… na Wodzie” – cykl wakacyjnych prezentacji teatralnych. Odbyło się 6 edycji „Spotkań…”, ale względy organizacyjne (a przede wszystkim finansowe) spowodowały, że zawieszono ich dalszą realizację.

Także z inicjatywy dyrektora Mirosława Siedlera organizowano Festiwal Jednego Autora. Odbyły się trzy edycje Festiwalu – pierwsza miała charakter ogólnopolski, prezentowano dorobek dramaturgiczny Krzysztofa Bizia. Dwie kolejne miały charakter międzynarodowy – prezentowano twórczość Antoniego Czechowa i Williama Szekspira.

W 2011 roku Teatr Sewruka wziął udział w realizacji międzynarodowego projektu “STORM – Burza Szekspira – Ontologia, Rekonstrukcja i Manipulacja”. W efekcie powstał plenerowy spektakl „Burza” w wersji polsko-portugalsko-angielskiej w reżyserii Carlosa Carvalheiro, Mirosława Siedlera oraz Anny Makrzanowskiej. Spektakl w lipcu 2011 roku pokazywany był w kilku miastach Portugalii, w sierpniu w Polsce, a we wrześniu w Wielkiej Brytanii.

W Teatrze pracowali, realizując sztuki z repertuaru polskiej i światowej klasyki, wybitni twórcy, tacy jak: Krystyna Meissner, Jan Skotnicki, Ernest Bryll, Agnieszka Osiecka, Ewa Kołogórska, Waldemar Wilhelm, Ryszard Major, Jan Machulski, Bogusław Semotiuk, Wojciech Siemion, Edward Żentara, Bartłomiej Wyszomirski, Janusz Wiśniewski, Emil Wesołowski czy Paweł Szkotak. W Teatrze pracowali lub z nim współpracowali wybitni scenografowie i kostiumolodzy, tacy jak: Zygmunt Prończyk, Ryszard Strzembała, Jerzy Krechowicz, Jerzy Rudzki, Iza Toroniewicz, Tatiana Kwiatkowska, Andrzej Pągowski czy Łucja i Bruno Sobczakowie. Muzykę do spektakli komponowali wybitni kompozytorzy z Jerzym Satanowskim na czele. Ruch sceniczny opracowywali światowej sławy choreografowie, jak Emil Wesołowski czy Iwona Runowska.

Teatr im. Aleksandra Sewruka przygotował i wystawił ponad 290 spektakli premierowych. Gościł największe sceny teatralne Polski oraz plejadę gwiazd teatru, opery i operetki, filmu i estrady. Przez te wszystkie lata Teatrem zarządzało dziesięciu dyrektorów – Jacek Gruca, Andrzej May, Stanisław Tym, Jerzy Sopoćko, Henryk Majcherek, Hilary Kurpanik, Józef Jasielski, Jerzy Michalik oraz Dariusz Barton, a od 2003 roku do chwili obecnej dyrektorem Teatru im. Aleksandra Sewruka jest Mirosław Siedler.